İnsan Kaynaklarının temel adımlarından biri işe alımdır. İşe alım hem işveren acısından hem de personel acısından kilit öneme sahiptir. İşveren açısından değerlendirdiğimizde, süreçlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve geliştirilmesi için işin nitelik ve niceliklerine uygun adayların bulunması önemlidir. Aday acısından değerlendirdiğimizde; işe kabul edilmesi acısından önemlidir. Yanlış işe alım diğer süreçleri olumsuz şekilde etkilemektedir. İşe uygun aday alınmadığı takdirde düşük performans, hata oranlarında artış, rakiplerin gerisinde kalmak gibi sonuçları olmaktadır. Bunlarla birlikte işverene zaman – maliyet kaybına, işe alınan personel açısından da öz güven ve zaman kaybına neden olmaktadır.
Mülakatların sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için bazı noktalara dikkat edilmelidir:
- Adayın işe uygun yetkinliklere, deneyime ve diğer kriterlere sahip olup olmadığına bakılmalıdır.
- İşveren adaya kurum hakkında doğru bilgi vermeli, verilen bilgiler doğrultusunda aday çalışıp çalışmak istemediğine karar vermelidir.
- Adayın anlattıkları başka kaynaklardan doğrulanmalıdır (referans araştırması, dijital ayak izi, vb).
Mülakatlar sırasında mülakatı gerçekleştiren kişi veya adaylar hata ve yanılgıya düşülebilirler.
Mülakatı gerçekleştirecek kişiler tarafından yapılabilecek hatalar;
- Sosyal – Psikolojik Hatalar; Toplum tarafından kalıp düşüncelere göre karar vermek. Örnek erkeklerin kadınlara göre daha başarılı olabileceği gibi.
- Halo Etkisi; Bilişsel önyargıda denilebilir. Bir ürün, kişi, durum hakkında olumlu ya da olumsuz düşüncenin genellemesidir. Örnek aday WY Firmasında çalışmış kesin çok başarılıdır. Aday X süredir iş arıyor kesin bir sorun var şeklinde genellemedir.
- Kalıp Yargılar; Kalıp yargılar bilgi eksikliğiyle verilmiş olabilir. Genelde kulaktan dolma bilgilendir. Örnek; YY okulundan mezun olanlar çok başarılıdır. Ülkenin X bölgesinde yaşayanlar çalışmayı sevmezler.
- İletişim Hataları; Buna örnek mülakat yapanın adaydan fazla konuşması, iki tarafın birbirini etkin dinlememesi, aday yönlendirici soruların sorulması, fiziksel davranışlardan fazla etkilenilmesidir.
Aday tarafından yapılabilecek hatalar;
- Mülakata zamanın da katılım sağlanmaması.
- Mülakata hazırlıksız gidilmesi. Firma ve pozisyon araştırılmalıdır.
- Stresin yönetilememesi ve kedini tam anlamıyla ifade edememesi.
- İletişim sırasında göz temasında bulunulmaması.
- Mülakatçının sorduğu sorulara cevap verilmemesi. Karşı tarafı zayıf dinleme.
- Aşırı öz güvenli davranmak ve övünmek.
- Tutarsız cevaplar vermek.
Mülakat Çeşitleri
Mülakat çeşitleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar Bireysel Mülakat, Grup Mülakatı, Panel Mülakattır.
- Bireysel Mülakatlar; Bir adayın ve bir ya da iki görüşme yapan profesyonelin görüşme yaptığı görüşme sürecidir. Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış mülakatlar şeklinde ikiye ayrılmaktadır.
- Yapılandırılmamış Mülakat; Adayı tanımaya yönelik soruların sorulduğu, daha spontane gerçekleşen mülakattır. Burada adayın yetkinlikleri, deneyimi, yabancı dil seviyesini (pozisyon için yabancı dile ihtiyaç varsa), kurum kültürüne uygunluğunu anlamak için gerçekleşen mülakattır. Cv (özgeçmiş) ve iş başvuru formundan elden edilen bilgiler doğrultusunda kişinin geçmişteki iş yaşamı ve başarıları hakkında bilgi edinilmesi amaçlanmaktadır.
Yapılandırılmamış mülakatlar için örnek sorular;
Biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?
Güçlü ve zayıf yönleriniz nelerdir?
Kurumumuzda neden çalışmak istiyorsunuz?
İş hayatında karşılaştığınız bir problemden bahsedebilir misiniz? Problem karşısında ne yaptınız?
Bize sormak istediğiniz bir soru var mı?
- Yapılandırılmış Mülakat; Firma yetkinlik setlerini çıkarmıştır. Her pozisyondan hangi yetkinlikleri, hangi seviyede beklediği net bir şekilde belirlenmiştir ve bu yetkinlikleri ölçmeye yönelik hazır soru setleri vardır. Bu sorular adaya yönlendirilir ve adaylardan günlük veya iş hayatında bununla ilgili yaşadıkları olayları anlatmaları istenebilir.
Yapılandırılmış mülakatlar için örnek sorular;
Yetkinlik setleri olarak bu firma takım çalışması, liderlik, zaman yönetimi, problem çözmeyi kabul ettiğini düşünelim.
Takım Çalışması; Takım çalışması içindekendinizi anlatmanızı istesek neler söyleyebilirsiniz?
Zaman Yönetimi; Bir gününüzü nasıl değerlendirirsiniz?
Farklı iki projede görev yapıyorsunuz, projelerin teslim tarihleri birbirine yakın zamanınızı nasıl organize edersiniz? Bununla ilgili bir örnek verir misiniz?
Liderlik; Ekibinizi motive etmek için hangi stratejileri kullanırsınız?
Ekibinizi nasıl geliştirirsiniz?
Ekibinizin hedeflerini tutturması için nasıl bir yol izlersiniz?
Problem Çözme; Zor bir müşteriyle karşılaştığınızda yaklaşımınız nasıl olur?
Zor bir yöneticiniz var, yöneticinize nasıl yaklaşırsınız?
- Grup Mülakatı; Birden fazla adayın bulunduğu iş görüşmesidir. Gözlemci olarak bir ya da birden fazla kişi bulunabilir. Bu tür mülakatlar yeni mezun ve toplu işe alımlarda uygulanır. Yoğunluklu olarak finans, perakende sektörlerinde toplu işe alım yapılmaktadır. Ekonomik konjonktür de işe alımları yakından ilgilendirmektedir. Yani sektörlerin alım durumları ekonomik konjonktüre göre farklılık göstermektedir.
Grup mülakatlarında lider belirlenmeden vaka çalışmaları yapılır. Verilen vakayı grubun tartışması ve konuyu bir çözüme ulaştırması beklenir. Verilen konuyu zamanın bitiminde ekibin sunması beklenebilir. Bu tür mülakatlarda adayın liderlik, zaman planlaması, takım çalışması, iletişim, sunum becerisi, inisiyatif alma, karar verme, problem çözme gibi yetkinlikleri değerlendirilir.
- Panel Mülakat; Bu tür görüşmelerde bir aday ve birden fazla görüşmeci bulunmaktadır. Alım yapılacak pozisyonun seviyesine göre görüşme yapanlar İnsan Kaynakları Uzmanı / Yöneticisi, Çalışacağı Birimin / Bölgenin Yöneticisi olabilir. Panel mülakatlar karar verilmesi anlamında birden fazla görüşme yapan kişi olduğu için, görüşmeler sırasında ön yargılar minimize edilebilir, bu açıdan değerlendirdiğimiz de avantaj sunmaktadır. Fakat birden fazla görüşmecinin olması ise aday üzerindeki stres ve heyecanı arttırabilmektedir. Yetkinlikler acısından baktığımız takdirde ise strese dayanıklılık, topluluk önünde kendini ifade etme, liderlik, fikrini savunma, sorun çözme gibi başlıklar değerlendirilmektedir.
Turkish